Sinds 1 januari 2020 is de Wet normalisatie rechtspositie ambtenaren (hierna WNRA) in Nederland in werking getreden. Hoewel dit al een tijd geleden is ingegaan, is dit nog altijd relevant voor grensarbeiders. In deze blog zullen wij de hoofdpunten waar je op moet letten aanstippen. We gaan eerst in op de sociale zekerheid en daarna op het fiscaal aspect.
Bij invoering van de WNRA wijzigde per 1 januari 2020 de rechtspositie van bepaalde ambtenaren van de ene op de andere dag van een publiekrechtelijke (ambtenaar) naar een privaatrechtelijke status (werknemer). Zo had bijvoorbeeld personeel van Maastricht University nog vóór de invoering van de WNRA de ambtenarenstatus, en na invoering van de WNRA niet meer. Dit gebeurde ook andersom, voor personeel van het UWV, de SVB en de AFM; deze verkregen de ambtenarenstatus.
De verordening (EG) nr. 883/2004 bepaalt in een Europese grensoverschrijdende situatie het toepasselijke sociale zekerheidsstelsel. Er kan slechts één nationaal stelsel van toepassing zijn. Voor werknemers is dit in beginsel het land waar de werkzaamheden worden verricht. Voor ambtenaren is dit het land waarvan hij/zij ambtenaar is.
Wanneer een werknemer of ambtenaar in twee of meerdere landen werkt, gelden bijzondere regels. Indien je in het ene land (bijvoorbeeld Nederland) ambtenaar bent en in het andere land (België) werkt als werknemer, is automatisch het sociale zekerheidsstelsel van toepassing van het land waarin je de ambtenaren status hebt (Nederland). Indien je in beide landen dezelfde status hebt, is het van belang of je substantieel (meer dan 25%) werkt in je woonstaat. Indien je meer dan 25% van je totale werkzaamheden uitvoert in het land waar je woont, is het sociale zekerheidsstelsel van je woonland van toepassing. Indien je daarentegen minder dan 25% van je totale werkzaamheden uitvoert in het land waar je woont, is de plaats van vestiging van de werkgever(s) beslissend voor het toepasselijke sociale zekerheidsstelsel.
Indien je thuiswerkend grensarbeider bent en de ambtenarenstatus hebt verloren, kan het zomaar zijn dat de socialezekerheidswetgeving voor je verandert bij afloop van de coronaovergangsmaatregelen per 1 juli 2023 (zie hiertoe ook onze eerdere blog).
Een voorbeeld ter verduidelijking:
Voorbeeld Maastricht University:
Stel, je werkt sinds 2019 voor Maastricht University en je woont in België. Je werkte vóór corona nog 5 dagen per week op kantoor bij de universiteit. Door corona is dit veranderd, momenteel werk je van de 5 werkdagen 2 dagen thuis, en 3 dagen in Nederland op de universiteit. Je werkt dus een substantieel gedeelte in België. Vóór de invoering van de WNRA was je ambtenaar en sociaal verzekerd in Nederland. Bij invoering van de WNRA heb je de ambtenarenstatus verloren. Echter door de overgangsmaatregelen i.v.m. corona mocht je doen alsof voornoemde thuiswerkdagen normale werkdagen op kantoor waren, zoals dat was vóór corona. Op basis van deze corona maatregelen bleef je sociaal verzekerd in Nederland. De WNRA heeft tot nu toe nog geen wijziging teweeg gebracht. Echter vanaf 1 juli 2023 lopen de genoemde coronamaatregelen af, en zal het Belgische sociale zekerheidsstelsel van toepassing zijn aangezien je substantieel werkt in je woonland en je door de gewijzigde wetgeving behandeld wordt als werknemer.
Voor het fiscale aspect dient naar elk belastingverdrag afzonderlijk gekeken te worden. In bijvoorbeeld het belastingverdrag van Nederland met België, en het belastingverdrag van Nederland en Duitsland is er een speciale regel voor overheidsfuncties. De verdragstekst vereist geen ambtelijke aanstelling. Vereist is dat sprake is of was van een dienstbetrekking bij een publiekrechtelijk lichaam. In het kader van de WNRA worden een aantal nieuwe instellingen erkend als publiekrechtelijk lichaam, zoals bijvoorbeeld de AFM, de SVB en het UWV. De werknemers van deze instellingen schakelden dus over van een privaatrechtelijke dienstbetrekking naar een overheidsfunctie (ongeacht de vraag of zij al dan niet kwalificeren als ambtenaar) waardoor zij onderworpen werden aan de afwijkende regels inzake overheidsfuncties. Openbare universiteiten, zoals Maastricht University uit voornoemd voorbeeld, zijn ook publiekrechtelijke lichamen en vallen derhalve hier ook onder. Voor personeel van openbare universiteiten heeft een wijziging in de nationale wet van de term ‘ambtenaar’ in principe derhalve ook geen invloed op de toepassing van het dubbelbelastingverdrag.
Heb je na het lezen van deze blog nog vragen? Neem dan contact op met ons, we vertellen je hier graag meer over. Heeft de invoering van de WNRA effect op jou gehad als grensarbeider, en twijfel je over belasting en/of sociale zekerheid? Wij helpen je graag verder.