De afgelopen tijd was er veel aandacht voor de mondkapjesdeal die tijdens de coronapandemie werd gesloten. Op 5 februari 2025 heeft de Rechtbank Amsterdam hier een belangrijke uitspraak over gedaan. Dit vonnis laat zien dat het in beginsel is toegestaan om (indirect) een commerciële overeenkomst met de overheid aan te gaan, maar dat er een groot risico ontstaat wanneer bestuurders meerdere petten op hebben. Als belangen elkaar gaan bijten, kan dat juridische consequenties hebben.
De kern van de zaak
Tijdens de coronapandemie werd de Stichting Hulptroepen Alliantie (SHA) opgericht als non-profitorganisatie om mondkapjes in te kopen en te distribueren. De initiatiefnemers besloten echter op een gegeven moment een commerciële entiteit, Relief Goods Alliance B.V. (RGA), op te richten en via die weg een lucratieve deal met de overheid te sluiten. Dit leidde tot drie rechtszaken:
- De zaak van SHA tegen de initiatiefnemers
SHA stelde dat de initiatiefnemers onrechtmatig handelden door winst te generen in een commerciële BV, terwijl deze verdiensten eigenlijk hadden moeten toekomen aan de SHA. De rechtbank gaf SHA hierin gelijk en oordeelde dat de winst moest worden terugbetaald.
- De zaak van de Staat tegen de initiatiefnemers
De Staat beweerde te zijn misleid en eiste de winst op. De staat dacht namelijk dat de samenwerking zag op een stichting zonder winstoogmerk, terwijl uit de feiten en omstandigheden bleek dat de Staat handelde met een commerciële instelling. De rechtbank oordeelde echter dat er geen expliciet verbod was op winst maken en wees de claim af.
- De zaak over terugbetaling van advocaatkosten
SHA had advocatenkosten betaald die door de initiatiefnemers waren gemaakt. De rechtbank oordeelde dat deze kosten moesten worden terugbetaald aan SHA.
Wat kunnen bestuurders hieruit leren?
Dit vonnis benadrukt een cruciale les voor bestuurders: wees je bewust van je (neven)activiteiten en de mogelijke belangenverstrengeling. Als bestuurder heb je de plicht om te handelen in het belang van de organisatie die je vertegenwoordigt. In dit geval was dat SHA, maar de initiatiefnemers lieten hun commerciële belangen prevaleren. Dit was in strijd met de statuten van SHA en leidde tot een rechterlijke uitspraak waarin zij financieel verantwoordelijk werden gehouden.
Heb jij een bestuursfunctie in een stichting en/of onderneming en overweeg je commerciële transacties? Dan is het essentieel om vooraf goed te beoordelen of er geen sprake is van belangenverstrengeling.
Twijfel je? Neem dan contact met ons op.
Voor vragen over dit onderwerp kun je contact opnemen met Danique Hendrikx via ln.wal-xat-oilisnoc@xkirdneh.euqinad.