Veel werkgevers hebben een duidelijk beleid: geen alcohol of drugs op de werkvloer. Logisch, want niemand zit te wachten op collega’s die onder invloed gevaarlijke machines bedienen of belangrijke beslissingen nemen. Maar hoe zit het met de handhaving? Mag een werkgever je zomaar testen? En wat als je positief test? Een recente rechtszaak laat zien dat dit juridisch niet zo simpel ligt.
De zaak: werknemer test positief op cannabis
In een recente uitspraak van de rechtbank Limburg stond een kwaliteitsinspecteur centraal die sinds 2008 bij zijn werkgever werkte. In oktober 2023 voerde het bedrijf een streng zero tolerance-beleid in tegen alcohol en drugs. Toen de werknemer in september 2024 een speekseltest moest ondergaan, testte hij positief op cannabis. Gevolg? Hij werd geschorst en de werkgever vroeg de rechter om de arbeidsovereenkomst te ontbinden.
De werknemer gaf toe dat hij de avond ervoor cannabis had gebruikt, maar ontkende dat hij nog onder invloed was op de werkvloer. De werkgever vond dat dit niet uitmaakte: een positieve test was voldoende reden voor ontslag. Maar de rechter dacht daar anders over.
Waarom de speekseltest niet mocht volgens de AVG
Een belangrijk punt in deze zaak was dat de speekseltest in strijd was met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). De rechtbank oordeelde dat het testen van werknemers op drugs gezondheidsgegevens oplevert en dit valt onder ‘bijzondere persoonsgegevens’. Dit soort gegevens mag je als werkgever niet zomaar verwerken.
Wat waren de juridische problemen met de speekseltest?
- Geen wettelijke grondslag
Voor sommige beroepen, zoals piloten en treinmachinisten, is er een wettelijke basis om werknemers te testen op alcohol en drugs. Maar voor een kwaliteitsinspecteur was die er niet. Zonder zo’n basis mocht de test dus niet worden afgenomen. - Toestemming geldt niet
De werkgever voerde aan dat de werknemer vrijwillig meedeed aan de test. Maar de rechter stelde dat door de machtsverhouding tussen werkgever en werknemer geen sprake kon zijn van echte vrijwilligheid. - Speekseltesten zijn niet waterdicht
Een speekseltest laat zien of iemand drugs heeft gebruikt, maar niet of diegene nog onder invloed is. In het strafrecht wordt bij een positieve speekseltest altijd een aanvullend bloedonderzoek gedaan, maar dat gebeurde hier niet. De rechter vond de test daarom onvoldoende bewijs voor het ontslag.
Uitspraak: geen ontslag, wel een les voor werkgevers
De rechter stelde de werknemer in het gelijk. Het ontslagverzoek werd afgewezen en de werkgever moest zelfs de proceskosten betalen. De belangrijkste reden? De speekseltest was onrechtmatig, en zonder die test was er onvoldoende bewijs dat de werknemer onder invloed was op de werkvloer.
Wat betekent dit voor werkgevers?
Dit vonnis onderstreept dat werkgevers niet zomaar alcohol- of drugstesten mogen afnemen. Wil je als werkgever testen invoeren? Dan moet je goed kijken of daar een wettelijke basis voor is. Zonder die basis loop je het risico dat de testresultaten juridisch niet gebruikt mogen worden – en dat een ontslagzaak op niets uitloopt.
Heb je vragen over dit onderwerp of wil je weten wat dit betekent voor jouw organisatie? Neem dan contact met ons op via ln.wal-xat-oilisnoc@xkirdneh.euqinad.
We helpen je graag verder!